verborgen armoede

‘mijn schoenen repareer ik met bandenplakspul’

Esther Nica Sassen (58) is beeldend kunstenaar en muzikant. Ze is gescheiden en heeft vier kinderen, van wie er nog een thuis woont.

“Op dit moment betaal ik de huur in natura: met kunstwerken. Mijn huisbaas had gelukkig begrip voor de situatie, maar ze heeft wel per oktober mijn huurcontract opgezegd. Ik denk dat ik dan in Frankrijk ga wonen, daar hebben mijn ex en ik ooit een huis gekocht. Dat klinkt romantisch, maar het is een koud krot met een aarden vloer. Mijn moeder is ziek, dus dat zal wel lastig worden. En mijn kinderen ga ik ook verschrikkelijk missen. Voor hen vind ik mijn huidige financiële krapte het ergst. Dat mijn dochters vragen of ik mee wil naar de film en dat ik dan moet antwoorden dat ik dat niet kan betalen. Door corona heb ik zeven keer niet kunnen exposeren. In plaats daarvan maakte ik een tijdje hotels schoon, maar dat zorgde voor een blessure. En toen belde mijn vader vanuit het buitenland dat hij niet meer voor zichzelf kon zorgen. Ik hoorde aan zijn stem dat het serieus was. Ik ben erheen gereisd en tot aan zijn overlijden gebleven. Terug in Nederland ging ik aan de slag bij een bibliotheek, daarnaast geef ik pianoles. En ik blijf natuurlijk zelf kunst maken. Maar al met al heb ik inmiddels een huurachterstand die niet meer is in te lopen.

Als mijn dochter niet mee-eet, kook ik niet uitgebreid. Wortels met wat rijst voldoet prima, en je kunt altijd uiensoep maken. Mijn dochter moet natuurlijk wel goed eten. Als zij thuis is, maak ik pasta en zorg ik dat er soms cruesli is. Ik merk dat al het eten duurder wordt.

Vroeger stopte m’n moeder mij nog weleens wat toe, maar haar energierekening is ook verdubbeld dus dat gaat niet meer. Mijn schoenen heb ik laatst gerepareerd met bandenplakspul, maar vanwege mijn nieuwe baan in de bibliotheek ben ik wel voor het eerst sinds tijden weer naar een kledingwinkel gegaan om iets nets te kopen. Toen besefte ik voor het eerst hoe arm zijn inwerkt op je humeur. Mijn dochter vindt het soms heel lastig. ‘Altijd maar weer dat geld’, zegt ze dan.

Ik heb wel een auto, dat moet voor mijn werk. En het is ook noodzakelijk om snel bij mijn dementerende moeder te kunnen komen. Die auto geeft me een gevoel van vrijheid, net als het feit dat ik nog steeds kunst kan maken. Ik spaar voor verf en kwasten. Als mijn dochter straks uit huis gaat, neemt ze de laptop mee, die heeft ze nodig voor haar opleiding. Dat wordt nog wel ingewikkeld, want mijn telefoon werkt niet meer goed. Er is een museum dat heel misschien een kunstwerk van mij wil kopen. Dat zou zo fantastisch zijn.

Toch weiger ik om last te hebben van het gebrek aan geld; dat heeft helemaal geen zin. Je weet toch nooit wat er gaat gebeuren in het leven, dus waarom zou ik dan bang zijn dat het slechter wordt?”

‘havermout is een voedzaam ontbijt’

WENCKE NILSSON (33) is dessinontwerper en woont sinds kort samen.

“Het is een soort rijdende trein. Als je het moment mist om erop te springen, wordt het steeds lastiger. Werk. Geld verdienen. Een goed huis vinden. In mijn geval ging mijn moeder dood, net voordat ik afgestudeerd was. Daardoor was ik een tijd uit de running en kon ik met werk geen vliegende start maken.

Lifestyle and Design, zo heet de opleiding die ik heb gevolgd. Nu ik die heb afgerond, maak ik als zzp’er kunst met de computer en met krijt en verf. Ook maak ik artwork, bijvoorbeeld voor bierblikjes. De opdrachten werden minder tijdens de coronajaren. In die tijd heb ik me bijgeschoold in dessinontwerp: het bedenken van patronen voor behang, textiel, vloerkleden. Dat vind ik geweldig om te doen en ik krijg steeds meer nieuwe opdrachten. Maar alles bij elkaar is het nog te weinig om van te leven. Dus maak ik bedrijfsplannen en volg cursussen om mijn werk beter te verkopen, maar op een kunstbeurs gaan staan is te duur.

Soms word ik er wel moedeloos van. Ik werk waar ik kan – in de horeca, als oppas, bij een skatepark – maar het is een lastige tijd om je dromen na te jagen. En het is een vicieuze cirkel: door de stress kan ik niet zo creatief zijn als ik zou willen. Ik had een sociale huurwoning in Rotterdam, maar de kale huur van zeshonderd euro werd te veel voor mij alleen. De exploderende gasrekening kon ik ook niet meer betalen. Daarom ben ik eerder dan gepland bij mijn vriend ingetrokken. We wonen nu samen in een woongroep. In zijn kamer heb ik een klein hoekje voor mezelf en mijn werk ingeruimd. Eigenlijk mis ik een goede computer en het allerliefst wil ik natuurlijk weer een eigen atelier.

Mijn vriend en ik leven zuinig, ver op vakantie gaan we niet. Van mijn schoonouders kreeg ik voor mijn verjaardag nieuwe schoenen, mijn vader gaf me een winterjas. Met vrienden die in hetzelfde schuitje zitten, delen we onze streamingsaccounts. Maar elke keer als ik boodschappen doe, is het weer schrikken. Toch doe ik ook slimme ontdekkingen: ik weet nu dat havermout niet duur is en wel goed voedt als ontbijt.

Vind je dit interessant?

Ontdek nu alle Nederlandse top titels in één app!

Bestel nuAl abonnee?
Log in om verder te lezen

Zoals iedereen fantaseer ik over een mooi eigen huis voor mijn vriend en mij. Alleen krijgen we geen hypotheek en ook huren is gewoon te duur. Toch hebben we inmiddels ons eigen plan getrokken. Met de kleine erfenis die mijn vriend kreeg van zijn oma, zijn we van plan een tiny house te bouwen. In Brabant hebben we voor weinig geld een stukje grond kunnen pachten waar we tien jaar mogen blijven. Er staan nu nog twee bouwunits en het ziet er weinig aantrekkelijk uit, maar we gaan er zelf iets moois van maken. Met hulp van mijn schoonvader, die gelukkig heel handig is.

Hopelijk zijn we over een halfjaar al heel ver. Dan is een fijn huis tenminste één ding waar ik geen stress meer over hoef te hebben.” top en broek LEVI’S

‘ik draag een badjas over mijn kleren’

FLORENCE VAN DE HAAR (29) werkt als schrijver, producer en gids in musea. Ze heeft een relatie.

“Dat beeld van mezelf in de kou en in het donker, bij een lege koelkast. Dat emotioneert me nog steeds als ik eraan terugdenk. Het was september en ik rondde net mijn tweede studie af, Cultureel Erfgoed, toen de pandemie uitbrak. Ik heb altijd veel gewerkt, waardoor ik een potje met spaargeld had opgebouwd. Maar aan het eind van die twee jaar corona was dat helemaal op. En was de culturele wereld nog steeds niet op orde. Ik merkte dat organisaties vooral met vaste medewerkers wilden werken. Alleen af en toe werden er freelancers aangetrokken. Alsnog probeerde ik zo veel mogelijk te werken, maar het bleek altijd maar tijdelijk. Van één rondleiding in de week in een museum of één project in de drie maanden kan ik niet rondkomen. Alles is drie keer zo duur geworden, maar ik kan natuurlijk niet drie keer zo veel geld vragen. In korte tijd ben ik behoorlijk afgevallen.

Ik schrijf aan mijn boek bij kaarslicht en mijn verwarming staat uit en blijft uit, die durf ik echt niet aan te zetten. Ik ben als de dood dat ik ineens heel hoge rekeningen krijg. Als ik het echt koud heb thuis, trek ik een badjas over mijn kleren aan, zoals oude mensen doen. Van mijn moeder heb ik geleerd: een sjaaltje over je schouders houdt je longen warm.

In het begin was ik niet open over mijn situatie, maar op een verjaardag bij een vriendin besloot ik over mijn huurspreiding te vertellen. En over hoe pijnlijk dat was. De reacties waren hartverwarmend, iedereen reageerde begripvol en lief. Dat was zo’n enorme opluchting. Kennelijk schaamde ik me en was ik bang dat mensen me veroordeelden: ik wilde toch een creatief beroep? Maar mijn vrienden hebben juist begrip en bewondering voor me. Sommige mensen hebben een financieel vangnet, maar een emotioneel vangnet is veel belangrijker. Praat erover, ik kan het iedereen aanraden. Wat ook zo fijn was: vanaf dat moment voelde het alsof ik de regie over mijn leven weer in handen had.

Mijn strategie om te besparen is: een balans zoeken tussen een heel sober leven met af en toe een uitschieter. Dat geldt ook voor mijn carrière. Dan ga ik twee weken als een kluizenaar alleen maar schrijven aan mijn boek. En daarna twee weken lang alle mogelijke klussen aannemen – ook buiten mijn vakgebied – om geld te verdienen. Broodjes smeren, wat er maar op mijn pad komt. Zo kan ik blijven geloven in mijzelf als schrijver. En dat lijkt te werken: laatst werd ik gebeld door een uitgever die me via social media had gevonden en me complimenteerde met mijn schrijfstijl. Of ik misschien weleens aan een boek had gedacht?

Oké, ik ben er nog lang niet. Maar ik heb mijn brutaliteit weer terug. Armoede maakt onzichtbaar en voorzichtig, daar moet je heel hard tegen blijven vechten.”

gilet LEVI’S