Wat doet er pijn bij spierpijn?

Kort gezegd is spierpijn een beschermingsmechanisme. De pijn moet voorkomen dat je je spieren te intensief gebruikt voordat ze zijn hersteld van hun vorige krachtsinspanning. Zoals wanneer je je hebt uitgesloofd in de sportschool, of een lading verhuisdozen de trap op hebt gezeuld. Als het op sporten aankomt, zijn er twee soorten spierpijn om rekening mee te houden. ‘Krijg je spierpijn tijdens het sporten zelf? Dan spreken we van vroege of acute spierpijn’, zegt Jaap Wonders. Hij is fysiotherapeut, leefstijltherapeut, revalidatiewetenschapper van het SMC Rijnland en auteur van het boek Alledaags wonderlijk leven. Acute spierpijn wordt veroorzaakt door een ophoping van melkzuur, een afvalstof die vrijkomt zodra je spieren meer zuurstof verbruiken dan ze kunnen opnemen. Ze raken verzuurd en voelen daardoor pijnlijk en branderig aan. ‘Dit komt doordat het melkzuur de pijnreceptoren in je spieren activeert: de zogenoemde nociceptoren. Deze sturen een signaal naar de hersenen, waardoor je direct pijn ervaart.’ De tweede vorm komt meestal pas na een dag of twee opzetten: delayed onset muscle soreness (DOMS), ‘vertraagd opkomende spierpijn’. ‘Tijdens een inspanning ontstaan microscopische scheurtjes in de spiervezels, die kleine ontstekingsreacties opwekken. Dat klinkt ernstig, maar is in feite de eerste stap in het herstelproces’. Deze ontstekingsreacties leveren de pijnlijke spieren op. Hoe? Er komen allerlei ontstekingsstoffen vrij, zoals histamine en prostaglandin E, die voor zwellingen en activatie van de pijnreceptoren in je spieren zorgen. Wonders: ‘En omdat het even duurt voordat zo’n ontstekingsreactie op gang komt, duurt het ook even voordat je spierpijn krijgt.’

Is herstellen pijn lijden?

Verlate spierpijn is dus een teken dat je lichaam zich herstelt. Met voldoende rust en de juiste voedingsstoffen kan die zelfs voor spiergroei zorgen. Maar volgens Wonders is het niet noodzakelijk voor spieropbouw. ‘Het lichaam past zich aan. Als je maar vaak genoeg traint, worden je spieren sterker en belastbaarder. Je kunt meer hebben voordat er kleine scheurtjes in de spiervezels ontstaan. Daardoor krijg je minder snel last van spierpijn. Tenzij je opeens veel zwaarder gaat trainen.’ Wonders raadt sowieso af om bij heftige spierpijn te sporten. ‘Als je je spieren niet de kans geeft zich te herstellen, kan dit juist leiden tot spierafbraak en blessures. Je kunt jezelf een hoop leed besparen door regelmatig te sporten, rustig op te bouwen en voldoende rust te nemen.’ Ook met een gezonde leefstijl kun je spierpijn voorkomen. ‘Je slaapkwaliteit en voedingspatroon spelen een grote rol in het herstelproces.’

Is kramp ook spierpijn?

Je bent aan het hardlopen, en ineens sta je stil met kramp in je kuit. Wat er dan gebeurt, is iets anders dan bij spierpijn, legt revalidatiewetenschapper Jaap Wonders uit. ‘Er trekken te veel spiervezels tegelijk samen. De spier spant zich ongecontroleerd aan, en dat kan flink zeer doen.’ Over de exacte oorzaak valt te twisten. Een gangbare theorie is dat je door overmatig zweten veel vocht, zout en mineralen verliest. Dit zou zorgen voor een elektrolytendisbalans. Elektolyten zoals natrium, kalium en magnesium zijn betrokken bij onder meer het regelen van je vochtbalans en de werking van zenuwen en spieren. Er zijn ook aanwijzingen dat kramp ontstaat door een glucosetekort of doordat de bloedtoevoer naar een spier wordt afgekneld. Bijvoorbeeld omdat je verkeerd zit of te strakke kleding draagt. Regelmatig bewegen houdt je spieren soepel en goed doorbloed. ‘Daarnaast is een gevarieerd dieet van belang, waardoor je voldoende mineralen en elektrolyten binnenkrijgt.’

Vind je dit interessant?

Ontdek nu alle Nederlandse top titels in één app!

Bestel nuAl abonnee?
Log in om verder te lezen

Grieppijn

Hoesten, koorts, koude rillingen en spierpijn. Het hoort allemaal bij de griep. De boosdoener is het influenzavirus. Maar dat infecteert de luchtwegen, hoe kom je dan aan spierpijn? Net als koorts hebben we die te danken aan ons afweersysteem. Witte bloedcellen maken interleukines aan, signaalstoffen om andere witte bloedcellen te waarschuwen voor indringers. Ze activeren ook pijnreceptoren in de spieren en zorgen zo voor een niet duidelijk lokaliseerbare spierpijn. Er is niet veel tegen te doen, behalve af en toe een pijnstiller nemen en uitzieken. Meestal gaat de spierpijn na een dag of vijf weer weg.

Zoek de verschillen

Spieren bestaan uit cellen die samentrekken en ontspannen. Maar niet elk spierweefsel is hetzelfde. Ons lichaam kent drie types: dwarsgestreept, glad en hartspierweefsel. De skeletspieren, waarmee we ons voortbewegen, bestaan uit dwarsgestreept spierweefsel. Dat kunnen we bewust aanspannen en ontspannen via de zenuwen. Op het gladde spierweefsel in de wanden van bloedvaten, luchtwegen en het spijsverteringskanaal hebben we geen invloed. Dat wordt aangestuurd door het autonoom zenuwstelsel. ‘Pacemakercellen’ laten de spieren via elektrische signalen samentrekken. Hartspierweefsel heeft die cellen ook. Dit type zit qua structuur een beetje tussen glad en dwarsgestreept spierweefsel in. De pacemakercellen zitten om de holle hartspier, om deze ritmisch te laten samentrekken.

Actief herstel

En als je dan toch weer eens wakker wordt met die branderige pijn, is daar dan iets tegen te doen? ‘Ja, gewoon rustig bewegen. Dat kan direct na het sporten, maar ook de dag erna.’ Beweging stimuleert de bloedtoevoer naar je spieren, daardoor neemt de stijfheid af. Rustig naar huis fietsen of wandelen na een avondje sportschool is dus al prima. Topsporters nemen weleens een ijsbad na een zware training. Waar is dat goed voor? ‘Ook dat helpt de doorbloeding van je spieren te verbeteren’, zegt Wonders. ‘Daardoor voert het melkzuur sneller af, neemt de zwelling af en ontstaan er minder ontstekingsreacties.’ Het helpt dus om spierpijn te verminderen. Of je spieren er ook sneller van herstellen, dat is niet wetenschappelijk vastgesteld. ■

redactie@quest.nl